آمایش سرزمین، ارزیابی نظاممند عوامل طبیعی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و… به منظور یافتن راهی برای تشویق و کمک به جامعه بهرهبرداران در انتخاب گزینههایی مناسب برای افزایش و پایداری توان سرزمینی در جهت برآورد نیازهای جامعه است.
[۴] به بیانی دیگر توزیع متوازن و هماهنگ جغرافیای کلیه فعالیتهای اقتصادی-اجتماعی در پهنه سرزمین نسبت به قابلیتها و منابع طبیعی و انسانی را آمایش سرزمین میگویند. از مهمترین خصوصیات برنامه آمایش سرزمین جامع نگری-کیفیت و سازماندهی فضایی آن است. پایدارترین آرایشی که به سه مؤلفه مهم جمعیت-سرمایه-منابع طبیعی و محیطی یک منطقه یا سرزمین ختم میشود برنامهٔ آمایش سرزمین نامیده میشود.
[۵] سندی است که با توجه به اکوسیستم داخلی و بیرونی زمین و بر اساس میزان تاثیر و نقش آفرینی عوامل متعدد برای زندگی بهتر و تعامل بیشتر با طبیعت تنظیم می گردد. عوامل نقش آفرین می توانند زمین شناختی، آب و هوایی و قابلیت های اقلیمی منطقه باشند که شناخت و منظور نمودن آنها در برنامه ها در میزان تعامل جمعیت های انسانی با محیط در جهت برآورده کردن نیازهای حیاتی چون آب، هوا، غذا و نیازهای امنیتی و تاب آوری انسان در مقابل حوادث طبیعی را افزایش دهند.
تنظیم رابطه بین انسان فضا وفعالیتهای انسان در فضا به منظور بهرهبرداری منطقی ازجمع امکانات در جهت بهبود وضعیت مادی ومعنوی اجتماع بر اساس ارزشهای اعتقادی سوابق فرهنگی یاابزار علم وتجربه در طول زمان است که جزئی از جغرافیا محسوب میشود.
در برنامهریزی نوین بسیاری از کشورها، برنامهریزی فضایی در جهت توسعه پایدار میتواند نیازهای دیگری از جمله مسائل دفاعی را برطرف نماید. در واقع آمایش دفاعی در کشوری مانند ایران استفاده از امکانات و تجهیزات طبیعی و غیرطبیعی در جهت ایجاد موانعی برای بازدارندگی از حملات دشمن میباشد به گونهای که در زمان صلح نیز بتوان از آنها در راستای مسائل توسعه پایدار استفاده نمود. از جمله مثالهای این نوع برنامهریزی میتوان به ایجاد دریاچه بزرگ ماهی توسط صدام در جنگ ۸ساله و استفاده از آن هم در جهت تولید و پرورش ماهی و نیز مانعی برای عبور نیروهای ایرانی نام برد.[۶]
موضوعات مرتبط:
آمایش سرزمین