شهرسازان نوین (NGO)

✍پلازا چیست؟

پلازا لغتی به معنای محل و معبری است که در آن پیاده رو بر سواره‌رو و خودرو غلبه داشته و در آن مراکز خرید و صندلی‌هایی برای استراحت موقت عابران تعبیه می‌شود.

به عبارتی پلازا نسخه مدرن همان بازارچه‌های سنتی خودمان است.

هدف اصلی از ایجاد پلازاها به وجود آوردن مکانی برای پیاده روی، نشستن، غذا خوردن، گفت و گو و تماشای محیط اطراف است، پلازاها می‌توانند در فضای باز احداث شوند.

مدیریت شهری باید زمینه‌های ایجاد این فضا را که موجب ایجاد فضایی دوست داشتنی و آرامش روانی برای شهروندان می شود را به وجود آورد

راهوند چیست؟

راهوندها جز‍ء نقاط مکــث شــهــری در نقاط پر تردد هستند که به تقویت حیــاط اجتماعـی و مناســـبات شــهری منجر میشوند. ترکیبی از فضـا و فعالیت در مسیر رفت و آمد مردم و... این مطلب مقدمه ای اسـت درباره راهوندها و پیامدهای مثبت و عوامل موثر برای ایجاد آنها و در آخر نگاهی دارد به ایجــاد این ظرفــیـت ســاکــن و فعال در تهران و شــهرهای دیـگر کشورمان.

راهوند ترکیب فضا وفعالیت در مسیر رفت و آمد مردم است، مکانی برای مکــث یا توقف در جریــان حرکـت روزمره است که برای شهروندان معانی مختلفی از جنس هنر،فرهنگ، موسیقی و تفریح یا بازی دارد.

هر مجـمــوعه یا کاربری شـهری در محدوده ی خود میتواند با راه ادغــام شود،حــال اگر ایـن راه در آن مجـمــوعه اثرگذار باشـد یا بخــش هایی از مجموعه با راه ادغام شوند، راهوند تولید میشود و بدین ترتیب راه غنی و ناظر را تشویق به تامل، نظاره یا مشارکت میکند. بنابراین در راهوندها راه فقط گذر و تونلی نیست که مردم از آن رد شوند بلکه اثرگذار است؛یعنی مردم در رفـت و آمـد ناظـر اتفاقات دیگری هم هستند یا در فعالیت هایی که در مسیرشان قرار گرفـتـه است مشارکت می‌کنند. پس راه به منظور فــقــط رسیدن از نقــطــه ای به نقــطـه دیگر مورد نظر نیست وخود بستر فعالیتی می‌شود که ممکن است طــولانــی یا کوتـاه باشـد (میردامادی، 1380). راهوند مردم پذیر و دموکراتیک است،در فضای باز شهری شکــل می‌گیرد، آن را غنی می‌کند و فضایی سرزنـده به وجود می‌آورد. فضایی سـرزنـده اسـت که در دامنــه وسیعی از روز، افراد، با اختیار، و نه از روی اجـبـار به آنجـا بیایند. فضای سرزنده شلوغ، متنوع، جذاب، رضایت بخش، متمایز وبا هویـت است (سعیدی،خستو،1389). فضـای راهونـدی مـوفـق است؛ چون،مردم تمایل دارند جایی باشند که دیگران جمع شده‌اند. زندگی شهری در حالت پیاده اتفاق می افتد،اغلب مردم برای دیدن دیگر مردم و رویدادها توقــف می‌کنند. "یان گل" در زمینه تاثیـرات موسیـقی از نوع راهوندی (موسیقــی خیـابـانی) می‌نویسد: موسیقی خیـابـانـی خود جـوش در کـپنـهــاک تاثیر بــسزایــی در مـعرفــی پیاده راهها دارد و امروز موسیقی خیــابــانــی یـکـی از جاذبه های شهر است. پیش از وجود این گونه فضاها وخیابان‌ها، امکـان شنیدن هیــچ چیز وجود نداشـت. از سوی دیگر از نظر وی فضای راهوندی، تعـامـلات اجـتمـاعـی را توسعه می‌دهد، چرا کـه افراد آشـنا بـرای مکالمه‌ی رود رو در یک موقـعـیـت اجتماعی، به دلیل خاصی نیاز ندارند؛ این در حالـی است که افراد ناآشنا برای این کار نیازمند دلیل‌اند (یان گل،1387) و راهوند می‌تواند این دلیل باشد.

فعایت های راهوندی

گستره ی وسیعی از فعالیت ها و رویدادها در فضای راهوندی قابل رخ دادن است،از جمله نیایش،مراسم مذبی اطلاع رسانی،آموزش،جشن،کارناوال،شعبده بازی و معرکه گیری،خرید و فروش،نمایش های خیابانی،نمایش فیلم،ورزش،تجمع،برگزاری نمایشگاه،اجرای موسیقی،بازی،نقاشی،خوردن و آشامیدن،مسابقه،فعالیت های خیریه و...ملاحظه میشود ضرفیت فضای راهوندی انواع فعالیت ها را در خود جای میدهد وبستر مناسبی برای رویدادهای شهری است.

عوامل موثر برکارایی راهوندها

عـوامـل موثـری را می‌تــوان برای کارایـی راهـونـدها برشمرد. مانند: وجود خــاطـره جمعـی و تصویر ذهنی مشترک،امنیت و خوشنامی مکان، مکان یابی مناسـب (قرارگیـری در گره‌ها، پلازها، تقاطع ها)، تجــمــع پـذیــری، ویژگی های اکــولــوژیــک و آب و هـوای مناسـب (آسایـش محیطی)، نوع استفاده کننده گان(حضور پذیری)، دسترسی و اتصـال مناسـب، تـنـوع و ســازگــاری کــاربری هــای مجــاور،در کانــون دیـد بــودن و نـفــوذپــذیری، انعطاف‌پذیری، تسهیلات نشستن و نظاره، وجود مشــوق‌ها برای حـضــور بخش خصوصی، حمایت جامعه محلی و ... .

پیامد های مثبت توسعه راهوندها

برای راهوندها اثـرات مثبــت شــهــری و اجــتمــاعـی متعددی بر شمرده می‌شود. اگر شرایط ایجاد و فعالیت راهوندها فراهــم و برقرار باشد منجر به پیامد هایی نظیر موارد زیر خواهد شد: افزایش سرزندگــی،افـــزایــش جذابیت، ایجاد تنوع، افزایش کشش به محیـــط شـهــری و تولید شــادی و هیــجــان، تقویت پیاده‌مــداری و تشویــق حرکت پیـاده و کاهش نیاز به پارکینگ، تقویت همه شمولی، افزایش سرانه‌ی فضای فرهنگی، تفریحی و آموزشی، افزایش فعالیت های اجتـماعــی انتخابی، تقـویــت اقــتــصاد محلی، ایجاد اشتغال، کمک به اقتصاد خانواده (به دلیل رایگــان بودن این فعالیت ها)، بازیابی و استفاده بهینه از فضای پنهان و گمشده، معــرفی پتانسیل‌های هنری-فرهنگی مکان، علی‌الخصــوص به گردشگــران، ایجاد فضاهای تعــامــل، معرفــی فضـاهای غیر راهوندی مرتبط، افزایش کیفیت محیطی، تقویت صحنه خیابان، تقویت حس مکـان، تـقــویـت دمــوکراسـی شهری، امکان حضور وبهره مندی گروه های مختلف سنی و جنسی.

در قوانین و مقررات شهرسازی و ساخت و ساز در شهرها واژه هایی بکار رفته اند که بار حقوقی دارند . آشنایی با این واژه ها به درک آسان تر و دقیقتر قوانین و مقررات ساخت و ساز کمک میکند . اهم واژه ها به قرار ذیل است.



آماده سازی زمین :
به مجموعه ای از فعالیتهای ضروری و هماهنگی گفته می شود که برای احداث واحدهای مسکونی و تاسیسات شهری و رفع نیازهای عمومی در اراضی صورت میگیرد و عمدتا بنا بر ضرورت شامل تسطیح زمین ، ایجاد شبکه های عبور و مرور و شبکه های تاسیسات شهری است.

اراضی شهری:
به زمینهایی اطلاق میگردد که در محدوده قانونی و حریم استحفاظی شهرها و شهرکها قرار گرفته باشند.

اراضی موات:
به زمینهایی گفته می شود که سابقه عمران و احیا نداشته باشند.

اراضی بایر:
منظور زمینهایی است که سابقه عمران و احیا داشته باشند و به تدریج به حالت موات درامده باشند.

اراضی دایر:
اراضر دایر شهری به زمین هایی که گفته می شود که آنها را آباد و احیا کرده باشند.



ارتفاع بنا:
عبارت است از فاصله بالاترین حد یک ساختمان تا کف تعیین شده بر اساس معبر دسترسی مجاور قطعه زمین.

ارتفاع مفید:
عبارت است از فاصله کف تمام شده تمام یا قسمتی از دو طبقه تا پایین ترین حد ساخت و ساز سقف همان طبقه.

تاسیسات شهری:
عبارت است از شبکه های خدمات زیربنایی از قبیل آب آشامیدنی- آبیاری – برق – گاز – تلفن – فاضلاب و سایر تجهیزات مربوط که به منظور تامین نیازهای اولیه ساکنان احداث می شوند.

تفکیک:
عبارت است از تقسیم قطعه زمینی با یک پلاک ثبتی به دو یا چند قطعه کوچک تر به نحوی که بتوان از نظر ثبتی هر جز حاصل را بطور مجزا تملک کرد .

تجمیع:
عکس عمل تفکیک است به نحوی که بتوان از نظر ثبتی دو یا چند قطعه مجاور یکدیگر را تبدیل به یک پلاک ثبتی کرد.

تراکم ساختمانی:
عبارت است از نسبت درصد سطح زیربنای کل ساختمان به سطح قطعه زمین مورد ساخت.

تعمیرات اساسی:
به هرگونه تعمیری که منجر به تعویض سقف و یا ستون ها شود ، اطلاق می شود. اینگونه تعمیرات نیاز به مجوز شهرداری دارد .

سطح زیر بنا:
سطحی از یک قطعه زمین است که بوسیله ساختمان یا بنایی اشغال شده باشد .

کاربری:
تعیین نوع بهره برداری از زمین را کاربری می گویند.

مشاعات:
سطوحی از قطعه زمین و یا قسمتهایی از سطح زیربنا است که بصورت مشترک بوسیله ساکنان دو یا چند واحد مسکونی استفاده شود.



تراکم مسکونی:
تراکم مسکونی نتیجه محاسبه تعداد جمعیت ساکن در اراضی مسکونی یک شهر بر حسب هکتار است.

تراکم مسکونی خالص:
عبارت است از محاسبه نسبت میان ساکنان شهر و مساحت زمینی که به واحد های مسکونی اختصاص یافته است . بر حسب واحد سطح هکتارپ

تراکم مسکونی ناخالص:
تراکم مسکونی ناخالص عبارت است از محاسبه نسبت تعداد جمعیت ساکن در هر ناحیه به سطح کل اراضی مسکونی.

تراکمهای مسکونی ناخالص بر حسب تعداد نفر در هکتار به چند دسته تقسیم می شوند:

تراکم کم:
به نواحی مسکونی با خانه های تک خانواری مستقل که یک یا دو طبقه دارند و خانه هایی به وسعت بیش از 200 متر مربع و دارای تراکم ناخالص مسکونی کمتر از 100 نفر در هکتار ، تراکم کم گفته می شود .

تراکم متوسط:
نواحی مسکونی آپارتمانی دو تا چهار طبقه ، با جمعیت 100 تا 200 نفر در هکتار جزو تراکم متوسط هستند .

تراکم زیاد:
از نواحی مسکونی آپارتمانی چهارطبقه با جمعیت 200 تا 300 نفر در هکتار با عنوان تراکم زیاد یاد می شود .

تراکم خیلی زیاد:
نواحی مسکونی ، آپارتمانی بیش از چهار طبقه و بلند مرتبه با جمعیت بین 300 تا 600 نفر در هکتار دارای تراکم خیلی زیاد محسوب می شوند .



سرانه مسکونی :
مقدار زمینی است که بطور متوسط سهم هر یک از ساکنان شهر میشود ، مقیاس اندازه گیری سرانه مسکونی متر مربع بر نفر است .

سرانه مسکونی ناخالص :
عبارت از سهم هر یک از افراد ساکن در شهر از اراضی ناخالص مسکونی که شامل سطح اراضی مسکونی و کاربریهای وابسته به ناحیه مسکونی می شود ، مانند معابر و تسهیلات عمومی داخل نواحی مسکونی .

سرانه مسکونی خالص :
عبارت است از سهم هریک از افراد ساکن درشهر از اراضی خالص مسکونی .

روش اندازه گیری سرانه مسکونی عکس روش اندازه گیری تراکم مسکونی است ، یعنی سطح (برحسب متر مربع) تقسیم بر جمعیت ساکن برحسب نفر.

تعاریف مربوط به ابنیه و ساختمان

ساختمان : عبارت از مجموعه مستحدثات که معمولا در یک قطعه زمین ششدانگ به منظور سکونت و یا محل پیشه و یا محل پیشه و یا کارخانه و یا هر منظور دیگری احداث شده و در تاریخ ممیزی مورد استفاده بوده و یا آماده بهره برداری باشد.

واحد تجاری : عبارت است از کلیه ساختمان هایی که برابر تبصره ذیل ، بند ۲۴ ماده ۵۵ قانون شهرداری ها به منظور استفاده کسب و پیشه و تجارت احداث گردیده است و یا در آنها واحد های صنفی تحت پوشش قانون نظام صنفی ویا واحد های تابع قانون تجارت فعالیت داشته باشند.

واحد مسکونی : عبارت است از کلیه ساختمان هایی که برای سکونت افراد و یا خانوارها ساخته شده و شامل : اتاق ، آشپزخانه و سرویس های لازم باشد ( بدیهی است انجام پاره ای فعالیت های شخصی مندرج در قوانین نیز در آنها مجاز خواهد بود)

واحد صنعتی : عبارت است از کلیه ساختمان هایی که به منظور استفاده صنعتی ویا ایجاد کارگاه های صنعتی و اداری موافقت اصولی از مراجع ذیربط مانند : وزرات جهاد کشاورزی ،صنایع سبک و سنگین و معادن و فلزات دریافت وایجاد شده باشند.

واحد اداری : عبارت است از کلیه ساختمان های دولتی و نهاد های انقلاب اسلامی .بدیهی است سایر ساختمانهایی که از شمول بند های ۱-۲-۳ خارج باشند مشمول تعریف واحد اداری می شوند.

تبصره : موسسات دولتی و وابسته به دولت و نهاد های انقلاب اسلامی که با اصول بازرگانی اداره می شوند و مشمول پرداخت مالیات هستند از نظر پرداخت عوارض پذیره ، تجاری محسوب می شوند.

تعاریف طرح

طرح : بیان تفضیلی و گسترده موضوعی که اجرای آن مورد نظر باشد طرح نامیده میشود.

طرح هادی : نحوه استفاده از اراضی شهری را برای دوران کوتاه پنج تا ده ساله در قالب امکانات فنی ، مالی ، اداری شهرداری ، طرح هادی می نامند.

طرح جامع : طرحی است که در آن نحوه استفاده از اراضی بصورت حوزه های مسکونی ، تجاری ، اداری ، کشاورزی ، تاسیسات و تسیلات شهری و نیازمندی های عمومی شهری و خطوط ارتباط و مراکز حمل و نقل و سایر امکانات شهری را مشخص می نمایند. طرح جامع معمولا برای یک دوره ۱۵ تا ۲۵ ساله تهیه میشود.

طرح تفضیلی : برنامه ریزی اجرایی استفاده از اراضی شهری و روستایی را طرح تفضیلی می گویند.

تعاریف پایه واژه ها و اصطلاحات عمومی :

کاربری یا نحوه استفاده : نوع فعالیت و شیوه بهره وری از ساختمان یا زمین به صورت موقت یا دایم .

واحد مسکونی : مکانی مستقل که یک یا چند خانوار در آن سکونت دارند و بخشی از آن به آشپزخانه ، توالت;و دستشویی و حمام اختصاص یافته باشد.

خانوار: چند نفر که باهم در یک اقامتگاه زندگی می کنند ، با یکدیگر هم خرج هستند و معمولاً با هم غذا می خورند .

قطعه مالکیت : قطعه زمین دارای حدود مشخص و سند مالکیت

تفکیک : تقسیم یک قطعه مالکیت به چند قطعه جهت استفاده واحد یا مختلط

تجمیع : استفاده جمعی از چند قطعه مالکیت جهت یک نوع کاربری

مساحت زمین یا کل مساحت زمین : مساحت محاسبه شده از ابعاد مندرج در سند مالکیت به متر مربع

سطح اشغال : سطح اشغال شده در مجموع طبقات سا ختمان

سطح ساختمانی یا زیر بنا : سطح ساخته شده در مجموع طبقات ساختمان

بلندترین نقطه دست انداز بام ودر صورت وجود سقف شیب دار بلندترین خط الرأس بام از سطح معبر

زیر زمین : قسمتی از ساختمان که ارتفاع آن از سطح معبرحداکثر ۲۰/۱ باشد

پیلوت : قسمتی از ساختمان همسطح گذر که به صورت فضا یی شامل ستون ها و بدون دیوارهای جدا کننده بوده و فاصله زیر سقف آن از گذر ۲۰/۲ متر باشد.

سطح معبر : متوسط اختلاف ارتفاع بالاترین و پایین ترین نقطه گذر مشرف به قطعه مالکیت

طبقه همکف : قسمتی از ساختمان که فا صله ان از سطح گذر حداکثر ۲/۱ متر و یا ارتفاع آن از معبر بیش از ۲/۱ باشد.

⭕️اصطلاحات کارگاهی مهندسین
#اصطلاحات #کارگاه

●آب بندی : جلوگیری از نفوذ آب یا رطوبت
●آب بندی : دوغاب ریزی بر سطح رجها
●آب بندی : عایق نفوذ نا پذیر
●آب چین : دوقاب ریزی اجرکارها با ملات ماسه و سیمان یا مانند ان
●آجر چهارگوش : آجر مربع شکل
●آجر سه قدی : 3/4 آجر قزاقی
●آجر فارسی بُر : آجر لب پخ
●آجر نبشی : اجر که در نبش دیوار به کار می رود
●آجر نره : آجرهایی که طول یا عرض عمودی و افقی پهلوی یکدیگر قرار گیرند.
●آچار F : وسیله ای به شکل F برای خم کردن میلگرد(آرماتوربنتدی)
●آسفالت : شن و ماسه و قیر پخته شده
●آسفالت سوخته: آسفالت بدون چسبندگی

●آلو ئک : لب پر شدن آجر به وسیله آهک
●آويز :در سقف تيرچه بلوك
●آهن گُم : آهن سقف که روی آنها با آجر پوشانده اند.
●اسپر : جرزهای طرفین یک تاقی یا قوس بالای در
●الاستیسیته : کشسانی ، لم
●اسکوپ : میخ سر کج
●اسکوپ: میخ دو سر یا سه سر
●اشپیل : میله ای که از شکاف عبور می کند
●افت : نشست
●اکسپوزه : فرم ، نمایش ، حالت

●اورلپ : پوشش
●ایزولاسیون : عایق ، آب بندی
●ایزوله : عایق
●بالشتک : آجر یا قطعه بتنی که زیر سر تیر آهن با مصالح پوششی دیگر قرار می دهند.
●بلوکاژ : مراحل کف سازی
●بند آجر : قطعه آجری که فاصله دو اجر را در سقف پُر می کند.
●بند کلوکی : قطعه اجری است به اندازه کلوک

●پاتاق : شروع تاق از روی پایه با دیوار
●پاره اجر : قطعات مختلف آجر یا آجرهای شکسته
●پاسنگ : پاخوری پای در یا دیوار
●پاکار : محل شروع قوس
●پالانه : آجر کاری که مانند فرش آجر بعد از ساختن سقف انجام می شود.

●پخ : گوشه از اخر را فارسی بُر کردن یا در زاویه دیوارها ماهیچه بکاربردن
●پشت بغل : لچکی بالای قوس
●پشت بند : قطعات که پشت تخته های قاب میخ می کنند.
●پکافته : دیوار تیغه ای که به دیوار اصلی چسبیده است.
●پلیت : ورق
●پمپ کردن : با فشار حرکت دادن
●پوتر : تیر بتنی
●پوست ساپ : سمباده
●پوسته : روکشی است که روی آجر کاری ها یا در جاهای مختلف ساختمان بکار می رود.
●پیستوله : دستگاه پاشنده مواد
●تاج قوس : بالای قوس
●تاریک کردن : اجر کاری سقف را به اتمام رساندن
●تخته شدن : به انتها رساندن دیوار ، پایان دیوار چینی
●تخماق : کوبه سنگین
●تراورس : تخته های قطور و عریض
●تماسه :وسيله ااجراي ديوار كله راسته
●تنش : تنیدن
●تنگ افتادن : درگیر شدن ف مهار شدن
●توپی : شی کروی پلاستیک
●توری فنسی : کلاف بندی مشبک از مفتول های 2 و 3 میلیمتری نرم که در حصارکشی بین وادار پروفیل به کار می رود.
●تیر شاخص : تی عمودی وسط خرپا
●تیزون : پر گیر ف زودگیر
●تیغه : دیوارهای جدا کننده
●جان پناه : دیوار جلوی بالکن یا دیوار اطراف بام
●جان گچ گرفته شده : عدم خوردگی گچ
●جرز : دیوار یا پایه ضخیمی است که باربر باشد
●جُوَک : نوعی اجر کاری زیگزاگ
●چارک : 1/4 آجر چهار گوش و 1/2 آجر قزاقی
●چاه کور : مشخص نبودن محل چاه در سطح زیر بنا و حوالی پی ها
●چاهک : چاهی به ارتفاع 1.5 الی 2.5 متر
●چرخ چاه : وسیله چوبی و یا فلزی که به چرخش درون خزانه در پایه چرخ چاه و یا بلبرینگ سبب جابجایی مصالح به درون چاه و یا خارج آن می شود.
●چهار دنگ : 3/4 آجر چهار گوش
●الحاق : وصل


●خاک شوره : خاکهای نمکی
●خرپشته : سر پناه پله روی بام
●خرک : برای نگه داشتن میلگردهای مش فوقانی فندسیون که خود با میلگرد درست می شود
●خط کردن : نشان کردن
●خمش : ممان ، سینه کردن
●خیز : ارتفاع قوس
●دج : زمین سخت
●درپوش : قسمتی از روی دیوار آجری با دیوارهای دیگر می سازند.

●دلیل گذاری : رج استاد ، رج اصولی
●دوپوش : گنبدی که با یک سقف اضافه پوشش شده باشد.
●دول: سطل بنایی
●دیوار حائل : دیوار واسطه باربر
●رایزر : کانال عمودی
●رج بنا : ردیف های آجر کاری

●روکار : نمای ساختمان
●رومی : قوس نیم نیم دایره بالای درگاه
●زمین زِِد : زمین سخت که مقاومت و فشردگی دانه ترکیبی آن در حد کمتر از مین دج است
●زنجاب : آبخور
●زنجاب : سیراب کردن آجرها
●زیره : دانه های خشن
●زیگزاگ : حرکت کنگره ای ( چپ و راست)
●زیگزال : میلگرد های خرپایی تیرچه
●سبدی : میلگرد بافته شده برای بالا و پایین شناژ فنداسیون

●سپتیک تانگ : مخزن بزرگ فاضلاب (منایع و فضولات )
●سر سفت : نسبت به خط قائم جلوتر باشد
●سرگرداندن : سرو ته کردن
●سروا افتاده : نسبت به خط قائم عقب تر باشد
●سِله : پیش آمده
●سنجاقی : میلگرد های برش گیر فنداسیون
●سنگ دانه : سنگ های ریز
●سیسپول تانک : مخزن بزرگ فاضلاب ( مایع)
●سیلت : لا‌ی
●سیلر : رنگ ثابت کننده
●سیم آرماتور بندی : سیم با قطر 1.5
●سیمان سنگ شده : پودر سیمان فشرده
●شاقولی : قائم بودن

◻️ طراحی مبلمان شهری "چند منظوره" در راستای :

✔️بهره وری عملکردی
✔️کارایی اقتصادی
✔️اثربخشی اجتماعی
✔️پایداری زیست محیطی

نظريه هاي مهم تولد شهر:

چايلد: مازاد توليد كشاورزي
جيكوبز: تقدم مبادله بر كشاورزي
ماركس: ارزش مازاد توليد
هاروي: تراكم سرمايه بر زمين
زيمل: تقسيم كار پيچيده
اسكفينگتون: گذار از كشاورزي
سينجر: استمرار مبادله
راتزل: جغرافياي اقتصادي
ارسطو: روابط مدني و استقرار دولت
راپاپورت: فرهنگ و مذهب
مامفرد: تولد نهادهاي سياسي و مدني
ماكس وبر: نهادهاي اقتصادي و سياسي
ابن خلدون: حكومت و تجمل خواهي بشر
شهرسازی و برنامه ریزی شهری