مروري بر برنامه‌ها و سياستهاي اجرا شده در شش دهه اخير و بررسي مسائل بنيادي، ضرورت‌ها و نيز رويكردهاي حل مسأله و نيز روش‌هاي اجرايي استفاده شده براي حل مشكل مسكن گروههاي كم درآمد، مي‌تواند در بردارنده تجاربي روشن از آثار و پيامدهاي سياستهاي اجرا شده و نيز معياري براي ارزيابي امكان‌سنجي سياستهاي جديد باشد.
مسكن در ايران، پس از تغيير بعد خانوار و با يك فاصله زماني معني‌دار كه ناشي از عقب‌ماندگي صنعتي بود، تبديل به مسأله شد. با گسترش ارتباطات جهاني، برنامه‌ريزي براي حل «مسأله مسكن» از طريق كشورهاي صنعتي وارد ايران شد. برنامه‌هاي پنجساله به عنوان برنامه‌هاي ميان‌مدت، سياستهاي كلي بخش‌هاي مختلف كشور را تدوين و در قالب برنامه‌هاي كوتاه‌مدت يكساله بودجه به اجرا در مي‌آيد. با حادشدن مشكل مسكن در كشور طي دهه 1340 توجه دولت در قالب برنامه‌هاي پنجساله متجلي شد. در برنامه‌هاي اول و دوم عمراني كشور اصولاً فصل و اعتبار مشخصي براي فعاليت خانه‌سازي و تأمين مسكن در نظر گرفته نشده بود. از برنامه سوم عمراني به بعد طرح‌ها و برنامه‌هاي مربوط به بخش مسكن در برنامه‌هاي پنجساله ديده مي شود. برنامه‌هاي ششم و هفتم قبل از انقلاب، هرگز مصوب و اجرايي نشدند ولي روش تدوين اين برنامه‌ها كاملاً متفاوت با برنامه‌هاي قبلي بود و علاوه بر برآورد كمبود مسكن به تفكيك گروههاي درآمدي، براي شاخص‌هايي مانند تعداد واحد مسكوني به ازاي هر هزار نفر، تراكم خانوار در واحد مسكوني به تفكيك گروههاي كم درآمد، ميان‌درآمد و پردرآمد در شهر و روستا هدف‌گذاري شده بود.
در برنامه‌هاي اول و دوم عمراني، به دليل كم بودن جمعيت شهرنشين در كشور و وجود اراضي شهري مورد نياز براي ساخت و سازها، بخش مسكن هنوز جايگاه معيني را به خود اختصاص نداده بود. موضوع زمين در تدوين سياستهاي مسكن، اولين بار در برنامه سوم عمراني مطرح شد. با شروع برنامه سوم عمراني، نظارت بر كليه فعاليت‌هاي مربوط به تأمين مسكن به طور جدي در دستور مهمترين سياستها و خط‌مشي برنامه كار قرار گرفت و وزارت آباداني و مسكن تأسيس شد. هدف اصلي برنامه سوم، ساختن خانه‌هاي ارزان قيمت براي طبقه كم درآمد، تأمين حداقل واحدهاي مسكوني شهري و روستايي و ايجاد ساختمان‌هاي اداري مطابق روش‌ها و استانداردهاي بين‌المللي با توجه به شرايط اقليمي ايران بوده است.
برنامه چهارم عمراني كشور در زماني تدوين شد كه شهرهاي كشور به دليل عواقب اصلاحات ارضي با موجي از مهاجرت مواجه شدند و مسكن به عنوان يك معضل اجتماعي مطرح و براي اولين بار يك سرفصل اصلي به مسكن اختصاص داده شد. در اين برنامه، سياست استمرار ساخت خانه‌هاي ارزان قيمت، افزايش سرمايه بانك رهني جهت اعطاي وام بخش خصوصي ايجاد ارتباط بين مسكن و شهرسازي در قالب طرحهاي ملي و نوسازي محلات و خانه‌هاي فرسوده مورد توجه واقع شد و براي ساخت 275هزار واحد مسكوني جديد برنامه‌ريزي گرديد.
در برنامه پنجم، مسكن روستايي از بخش عمران روستايي خارج و وارد بخش مسكن شد، بخش مسكن از بخش ساختمان جدا و فصلي مستقل را تشكيل داد، عمليات خانه‌سازي ساير بخش‌ها وارد فصل مسكن شد و تعداد شاخص‌هاي هدف نسبت به برنامه چهارم افزايش يافت.
با وجود تغييرات اساسي كه وقوع انقلاب اسلامي در گرايش‌ها، شعارها و اهداف نهادهاي برنامه‌ريز و مجري در امر مسكن پديد آورد، مسائل ماهوي بخش مسكن همچنان برجاي خود باقي ماند و با وجود تلاش‌هايي در بخش مسكن به دليل بروز مسائلي چون جنگ و تأثير آن بر تخريب واحدهاي مسكوني و مهاجرت از مناطق جنگي به مناطق مركزي و نيز اختصاص حجم قابل توجهي از بودجه برنامه‌ها براي جنگ، باعث گرديد تا موضوع مسكن همچنان به عنوان يك مسأله باقي بماند.
تحولات ناشي از وقوع انقلاب در اين دوره موجب گرديد كه كليه امور اجرايي دولت از جمله برنامه‌هاي مسكن بدون برنامه مصوب انجام گردد. در سالهاي 57 و 58 به رغم آنكه سرمايهگذاري بخش خصوصي در بخش مسكن شهري نسبت به سال 56 كاهش داشته است به دليل كاهش متوسط زيربنا، تعداد واحدهاي مسكوني احداث شده افزايش يافته است. در سال 1359 فعاليت بخش خصوصي به بالاترين حد خود مي‌رسد و دوره رونق بخش مسكن فرا مي‌رسد ولي در سال هاي 60 و 61 فعاليت بخش خصوصي در كليه مناطق شهري كاهش و متوسط سطح زيربناي واحدهاي جديد الاحداث افزايش مي‌يابد و بخش وارد ركود مي شود.
در سال 1361، اولين برنامه پنجساله مسكن جمهوري اسلامي ايران تدوين مي‌گردد ولي مصوب نمي شود. در اين برنامه، مسكن روستايي، مسكن در شهرهاي كوچك، مسكن در شهرهاي ميانه، مسكن در تهران و شهرهاي بزرگ، سياستهاي مربوط به عوامل توليد و سياستهاي مربوط به تحقيقات و استانداردها مورد بررسي قرار گرفتند.
آماده‌سازي زمين و ايجاد شهرهاي جديد از عمده‌ترين سياستهاي دولت طي دوره 62-66 مي‌باشد كه موجب از دست دادن جمعيت و افت خدمات شهري در بافت مركزي شهرهاي تاريخي و فرسودگي بافت شهري شد. از سوي ديگر نبود هماهنگي بين اسكان و اشتغال به رشد سكونتگاه‌هاي خودرو دامن زد براساس مطالعات طرح مجموعه شهري تهران سكونتگاه هاي غيررسمي اين منطقه شهري بيش از 20 برابر شهرهاي جديد جمعيت‌پذير بوده‌اند.
برنامه اول توسعه كشور 1373-1368
در اين برنامه به دنبال ركود حاكم بر بخش مسكن، مجموعه‌اي از سياستهاي مرتبط با تقويت سمت عرضه مسكن اتخاذ شد. ولي به دليل تقابل با سياستهاي تعديل و تثبيت اقتصادي، نتوانست ركود موجود در بخش مسكن را از بين ببرد. اعتبارات عمراني و بانكي كمتري به بخش مسكن تخصيص يافت و از سوي ديگر، افزايش سود بانكي، افزايش سريع قيمت مصالح ساختماني و تورم شديد باعث كاهش توان مالي خانوارها شد و آثار مخربي را بر بخش مسكن به جاي گذارد. در سالهاي اول برنامه، سرازير شدن سرمايه‌ها به بخش زمين باعث افزايش سريع قيمت آن شد. ناهماهنگي در سياست‌گذاري‌هاي مربوط به اعتبارات بانكي، آماده سازي زمين و ... باعث عدم تحقق اهداف برنامه گرديد كه خود باعث افزايش تراكم خانوار در واحد مسكوني شد.
اهداف و سياستها:
افزايش سطح زيربناي مسكوني در كل كشور
تمركززدايي و جلوگيري از رشد شهرهاي بزرگ
ارتقاء كيفي عمران محيط شهري و روستايي و استفاده بهينه از مصالح و انرژي ساختمان
عرضه زمين شهري دولتي آماده سازي شده با قيمت‌هاي ترجيحي
بازسازي پس از جنگ
ارتقاء كيفي و كاهش سرانه موجود مسكن در كشور و هدايت توليدات مسكن در جهت زيربناي كمتر متناسب با سرانه محلي
ايجاد شهرهاي جديد با هدف جذب سرريز جمعيت شهرهاي بزرگ
افزايش قيمت زمين، مسكن و اجاره با نرخي كمتر از نرخ تورم
كاهش تملك زمين و كاهش تدريجي امكان مداخله مستقيم در بازار زمين در محدوده قانوني شهرهاي بزرگ
اعطاي تسهيلات ويژه براي سازندگان مسكن استيجاري
تشويق انبوه‌سازي و استفاده از مصالح محلي و قابل حمل در شهرهاي كوچك و روستاها و... .
برنامه‌ها:
بكارگيري اراضي غيرتوليدي و موات براي استفاده مسكوني
حداكثر استفاده از زمين در قالب تراكم‌هاي شهري و ساختماني
بكارگيري زيربناي حدود 70- 110 متر مربع در مجموعههاي مسكوني كارگري و كارمندي
كمك هاي اعتباري به مسكن روستائيان، حمايت از توليدكنندگان مسكن انبوه، كمك به توليد مسكن استيجاري و تعاوني‌ها
ايجاد مجموعههاي مسكوني كارگري-كارمندي و ... .
برنامه دوم توسعه كشور 1378-1374
برنامه دوم با اتكاء به تأمين بخشي از سود مورد انتظار سيستم بانكي و همچنين تأمين بخشي از سرمايه مورد نياز ساخت مسكن گروههاي كم‌درآمد توسط دولت به طور روشن و دقيق به تعريف و شناسايي گروههاي هدف مي‌پردازد و در اين راستا با تعريف مسكن اجتماعي براي گروههاي كم‌درآمد، مسكن حمايتي براي گروههاي ميان درآمد و مسكن آزاد براي گروهاي درآمدي بالا، سعي در طبقه‌بندي طرف تقاضا نمود و اهداف و سياستها را بر مبناي تقويت سياستهاي طرف عرضه تعيين نمود.
اهداف و سياستها:
استفاده بهينه از زمين و توسعه منظم شهري از طريق اصلاح بافت‌هاي فرسوده، تجميع قطعات، تنظيم اشتغال و ... .
افزايش سهم توليد انبوه مسكن با گرايش به سمت الگوي سكونتگاه‌هاي جمعي در شهرهاي بزرگ
حفظ تراكم خانوار در واحد مسكوني تا پايان برنامه
تقليل متوسط زيربناي مسكوني از طريق اعمال نرخ‌هاي مالياتي تصاعدي، تجديدنظر در ارزش معاملاتي و عوارض نوسازي ساختمان و مسكن توسط دولت
ارتقاء كيفي مسكن در جهت افزايش عمر ساختمان، تقليل هزينه احداث، كاهش جرم و حجم ساختمان و استانداردسازي اجزاء بنا
كمك به احداث مساكن ارزان قيمت براي طبقات كم درآمد جامعه با زيربناي كم
ترويج و تشويق سياست پاك( پس انداز- انبوه سازي- كوچك سازي)
برنامه‌ها:
اعطاي تراكم‌هاي تشويقي به انبوه‌سازان در طرحهاي توسعه شهري
تسهيلات واگذاري زمين براي جلب مشاركت سازندگان حرفه‌اي
اعطاي تسهيلات اعتباري به سازندگان مسكن آزاد، استيجاري
اعطاي تسهيلات و معافيت‌ها در قيمت‌گذاري زمين براي مشاركت سازندگان واحدهاي مسكوني
كاهش عوارض زيربنا براي انبوه سازان و مساكن استيجاري
حمايت مالي دولت از سرمايهگذاري در بافت فرسوده
معافيت از پرداخت ماليات كليه واحدهاي مسكوني زير 120 متر و كمتر
احداث مسكن در سه قالب آزاد، اجتماعي و حمايتي
يكسان سازي نرخ كارمزد و سود مورد انتظار بانك ها و پلكاني كردن بازپرداخت اقساط
برنامه سوم توسعه كشور1383-1379
در اين برنامه مانند برنامه‌هاي قبلي بر حل مشكل مسكن گروههاي كم درآمد و آزادسازي بازار مسكن تأكيد شده است. همچنين حمايت از كوچك‌سازي و انبوه‌سازي از زمره سياستهاي مورد تأكيد در اين برنامه است. در اين برنامه بر نقش سياستهاي پولي و تسهيل شرايط اعطاي وام تأكيد شده و براساس قانون، دولت مكلف شده است كه اقدامات لازم را در رابطه با ايجاد بازار ثانويه رهن و امكان خريد و فروش اوراق رهن ثانويه در بازار سرمايه و مشاركت بخش مسكن در بازار بورس به عمل آورد.
همچنين پلكاني كردن اقساط تسهيلات بانكي براي دريافت كنندگان وام و پرداخت تسهيلات بانكي تدريجي براي ساخت مرحله اي مسكن گروه هاي كم درآمد از زمره سياست هاي پيشنهادي در برنامه سوم توسعه است.
درخصوص بازار زمين، برنامه سعي بر اتكاء صددرصد به ساز و كار بازار در نتيجه آزادسازي كامل بازار زمين دارد.
اهداف و سياستها:
تنظيم بازار مسكن
آزادسازي بازار زمين
استفاده بهينه از اراضي شهري همسو با هدف‌هاي كوچك سازي و انبوه‌سازي
تأمين مسكن اقشار كم درآمد و رفع مشكل بي‌مسكني و حاشيه‌نشيني
هماهنگي ميان سياستهاي بخش مسكن و سياستهاي توسعه شهري و منطقه‌اي
مشاركت بخش خصوصي در اجراي برنامه‌هاي آماده‌سازي و عرضه زمين شهري
متناسب سازي الگوي مسكن، افزايش استانداردهاي كيفي، افزايش عمر ساختمان و سبك‌سازي، اشاعه روش‌ها و جزئيات ساختماني، استانداردسازي مصالح و هماهنگي با استانداردهاي بين‌المللي
كاهش تصدي‌گري دولت
برنامه‌ها:
عدم عرضه مستقيم زمين به مصرف كنندگان نهايي توسط دولت، توانمندسازي و جايگزيني ارگان‌هاي محلي
واگذاري زمين در آماده‌سازي‌ها و شهرهاي جديد به انبوه‌سازان
متناسب‌سازي الگوي مسكن با اقليم هاي مختلف، افزايش بهره وري از زمين
ايجاد زمينه‌هاي قانوني لازم جهت حضور مؤثر و فعال بيمه در امر تضمين سرمايهگذاري مسكن
پرداخت تدريجي تسهيلات براي ساخت
تشكيل صندوق‌هاي مسكن براي گروههاي خاص
اصلاح مقررات ناظر بر ساخت و توليد مسكن
اصلاح مقررات مربوط به پرداخت يارانه در جهت ترويج الگوي مصرف مسكن
گسترش ساخت مسكن در قالب مسكن استيجاري توسط دولت، بخش‌هاي تعاوني و خصوصي (انبوه‌سازان)
ايجاد بانك اطلاعات ساختمان و مسكن توسط وزارت مسكن و شهرسازي
برنامه چهارم توسعه كشور 1388-1384
مهمترين ويژگي اين برنامه، نظم منطقي و پيوستگي آن است، كه آن را از برنامه‌هاي قبلي متمايز مي‌كند. رويكرد بخش مسكن در اين برنامه ايجاد تعادل در برخورداري از مسكن مناسب در بين گروه‌ها و مناطق مختلف كشور و مهمترين اهداف آن، تأمين مسكن خانوارهاي كم درآمد، تأمين مسكن جوانان و خانوارهاي داراي سرپرست زن، ارتقاء فناوري ساخت، صنعتي كردن ساخت و ساز، استاندارد كردن مصالح ساختماني و ... است.
تدوين طرح جامع مسكن در قالب 9 محور و 55 برنامه عملياتي، تصويب قانون ساماندهي و حمايت از توليد و عرضه مسكن و اجراي گسترده يكي از راهكارهاي اجرايي طرح جامع مسكن تحت عنوان واگذاري حق بهره‌برداري از زمين به صورت اجاره بلند مدت 99 ساله (مسكن مهر) از مهمترين سياست هايي است كه در طول برنامه چهارم به اجرا گذاشته شد.
اهداف سياستها:
برقراري عدالت اجتماعي
بهبود عملكرد بازار مسكن
افزايش كارآيي
كاهش نابرابريهاي منطقه‌اي
تقويت تقاضاي مؤثر و توانمندسازي نيازمندان به رفع نياز خود
مهارنمودن تورم
توليد مسكن متناسب با توان مالي خانوار
برنامه‌ها:
تهيه طرح جامع مسكن با رويكرد، توسعه پايدار، عدالت اجتماعي و توانمندسازي اقشار كم درآمد
حمايت از تشكيل شركت‌هاي توليد مسكن به ويژه در زمينه سرمايهگذاري و مديريت توسط بخش خصوصي
فروش مزايده‌اي زمين‌هاي شهري در تملك به منظور تأمين بخشي از اعتبارات مورد نياز اجراي قانون «تشويق عرضه و احداث واحدهاي مسكوني استيجاري»
خريد كارشناسي املاك مناسب مورد نياز در بافت‌هاي فرسوده و نامناسب شهري به منظور اجراي قانون استيجار، واگذاري معوض نصاب مالكانه و اجراي ساير طرحهاي عمراني
واگذاري حق بهره‌برداري از زمين با هدف تثبيت بازار زمين و ارائه بسته‌اي حمايتي براي خانوارهاي كم درآمد در قالب مسكن مهر
در برنامه چهارم بخش مسكن پيش بيني شده بود كه جمعاً 3108 هزار واحد مسكوني در مناطق شهري كشور احداث شود كه ارزيابي‌هاي موجود به روايت واحدهاي مسكوني عرضه شده جديد، 86 درصد تحقق و به روايت پروانه‌هاي ساختماني تحقق 91 درصدي را نشان مي‌دهد.
برنامه پنجم توسعه كشور 1394-1390
برنامه پنجم كشور با الهام از سند چشم‌انداز 1404 و سياستهاي كلي نظام و به خصوص طرح جامع مسكن تهيه شد، به نحوي كه هدف كلان طرح جامع مسكن تأمين مسكن اقشار كم درآمد، احداث مسكن امن و بادوام، تنظيم بازار، ايجاد هماهنگي بين سياستهاي مسكن و سياستهاي آمايشي و توسعه و كاهش نابرابريهاي منطقه‌اي در برخورداري از مسكن مناسب به عنوان اهداف برنامه نيز ديده شدند.
هرچند برنامه پنجم به طور رسمي ابلاغ نگرديد ولي براي تحقق اهداف، تعداد قابل توجهي از راهبردها، سياستهاي اجرايي و برنامه‌هاي اجرايي تهيه و به صورت موردي ابلاغ و مورد اجرا قرار گرفتند.
اهداف سياستها:
تأمين مسكن امن، سالم و در استطاعت مالي خانوارها با تأكيد بر مسكن گروههاي كم درآمد
ارتقاء كمي و كيفي توليد و عرضه مسكن در مناطق شهري و روستايي
تنظيم بازار مسكن از طريق ساماندهي و گسترش ابزارهاي مالي و پولي و ارتقاء نظام اطلاعاتي در بخش مسكن
اصلاح ساختار نظام تصميم‌سازي و تصميم‌گيري و ايجاد هماهنگي بين برنامه‌هاي مسكن با سياستهاي آمايشي و توسعه
كاهش نابرابري منطقه‌اي در برخوداري از مسكن مناسب
برنامه‌ها:
بهسازي و نوسازي بافت‌هاي فرسوه شهري
توزيع بهينه منابع يارانه‌ها به منظور حمايت از گروههاي هدف
توانمندسازي خانوارها در تأمين مسكن مناسب شهري و روستايي
استفاده بهينه از بازارهاي پولي و مالي در جهت تنظيم و تعادل بخشي بازار مسكن
ارتقاء كيفي صنعت ساختمان
افزايش توليد مسكن
حمايت از اقشار كم درآمد زوج‌هاي جوان
جمع‌بندي:
عملكرد برنامه هاي توسعه هرچند كه از فراز و نشيب هاي زيادي برخوردار بوده ولي نشان مي دهد كه وضعيت عمومي مسكن رو به بهبود داشته و روند تغييرات شاخص هاي كليدي بخش مسكن به خصوص تراكم خانوار در واحد مسكوني، اين بهبود را به خوبي نشان مي دهد از سوي ديگر به رغم تجارب قابل ملاحظه در زمينه برنامه ريزي ، اتخاذ سياستهايي كه گاها در تقابل با يكديگر و حتي با سياستهاي كلان اقتصادي بودند موجب گرديد كه علاوه بر عدم استفاده بهينه از عوامل موثر در توليد مسكن، بخشي از متقاضيان كه اقشار كم درآمد يا در واقع گروه هدف، سياستهاي حمايتي دولت هستند از بهبود ياد شده بهره چنداني نبرند و توان آنها براي ورود به بازار مسكن به طور مستمر كاهش يابد.
در يك طبقه بندي كلي مي توان دهه 1360 را دهه اي دانست كه رويكرد اصلي دولت عدالت جويانه بوده است ،در برنامه اول سياستهاي تقويت سمت عرضه در دستور كار قرار گرفت در برنامه دوم ساخت مدرن بازار با شعار كوچك سازي ،انبوه‌سازي و تجميع پس‌اندازها، در برنامه سوم توسعه رويكرد آزاد سازي بازار در برنامه چهارم از ميان طرحهاي اجرايي مختلف ، طرح مسكن مهر مهمترين طرح و برنامه اجرايي دولت بود در كنار اين پروژه سعي گرديد كه با تزريق منابع مالي مختلف نسبت به پي گيري سياستهايي همچون توسعه صنعتي سازي اقدام گردد.
سياستهاي اجرا شده در بخش مسكن را طي سالهاي بررسي شده مي توان به سه دوره كلي : 1- از ابتداي انقلاب اسلامي تا پايان برنامه اول توسعه، 2- سالهاي برنامه دوم و سوم توسعه و 3- از ابتداي سال 84 تا كنون تقسيم بندي كرد. جدول زير نشاندهنده مجموعه سياستها ، اقدامات و عملكرد در اين سه دوره مي باشد:
| دوره | سياست | اقدامات | عملكرد |
| از ابتداي انقلاب اسلامي تا پايان برنامه اول توسعه (1358-1373) | سياست زمين حمايتي | تملك زمين توسط دولت، آماده‌سازي و واگذاري به متقاضيان دخالت مستقيم دولت در بازار زمين، عمومي نمودن مالكيت زمين‌هاي موات، افزايش عرضه و اصلاح الگوي مصرف زمين و مسكن | واگذاري 1187 هزار واحد مسكوني (574 هزار انفرادي و 613 هزار وحد غير انفرادي) هاي مرتبط_ اجراي برنامه مسكن مهر سياست پاك)، سياست تشويق بخش خصوصي و ساخت و ساز مستقيم دولت |
| سالهاي برنامه دوم و سوم توسعه (1374-1383) | سياست مسكن حمايتي | حمايت از توليد مسكن (حمايتي، اجتماعي و اجاره‌اي)، انبوه‌سازي مسكن مشاركتي، فروش متري مسكن، استفاده بهينه ازاراضي شهري با پس انداز،كوچك‌سازي و انبوه‌سازي (سياست پاك)، سياست تشويق بخش خصوصي و ساخت و ساز مستقيم دولت | واگذاري زمين براي 543 هزار واحد(270 هزار واحد انفرادي، 70 هزار واحد حمايتي و اجتماعي، 121 هزار واحد استيجاري و 82 هزار واحد انبوه سازي ) سياست پاك)، سياست تشويق بخش خصوصي و ساخت و ساز مستقيم دولت |
| از ابتداي سال 84 تا كنون | بازنگري و اصلاح سياستهاي پيشين (زمين حمايتي و مسكن حمايتي) از طريق واگذاري زمين به صورت اجاره بلند مدت (99 ساله) براي اقشار كم درآمد
| انجام مطالعات پشتيبان و تهيه اسناد تحليلي و تلفيقي طرح جامع مسكن_ تصويب قانون ساماندهي و آيين‌نامه‌هاي مرتبط_اجراي برنامه مسكن مهرسياست پاك)، سياست تشويق بخش خصوصي و ساخت و ساز مستقيم دولت
| عقد قرارداد جهت احداث 2.135 ميليون واحد مسكن مهر، از اين تعداد 1.116 ميليون واحد افتتاح گرديده و 1.500 هزار واحد در مرحله نازك كاري قراردارد.ياست پاك)، سياست تشويق بخش خصوصي و ساخت و ساز مستقيم دولت |
موضوعات مرتبط: برنامه ریزی مسکن
عملگرهای گوگل اسکالر عملگرهای گوگل معمولی همراه راهنمای جامع مقایسه عملگرهای گوگل معمولی و گوگل اسکالر عملگرهای فعال گوگل (نسخه نهایی جامع) انواع موتور و سرویس های گوگل تمام ابزارهای Rich Widget عملگرهای گوگل معمولی عملگرهای Google Scholar با توضیحات فارسی و مثال کاربردی آموزش بررسی خطاهای ژئورفرنس کردن تصاویر رقومی طرح ریزی شهری ۱۴ رسالت یا ماموريت شهرداریها: راهکار سازمان ملل برای حل مشکلات حاشیه نشینی ﻣﺮﺍﺣﻞ ﻃﺮﺡ تفصیلی شهر هوشمند به شهری گفته می‌شود که داری شش معیار اصلی زندگی هوشمند جدید از جمله: پلازا چیست؟ راهوند چیست؟ واژه های قوانین و مقررات ساخت و ساز تعاریف مربوط به ابنیه و ساختمان اصطلاحات کارگاهی مهندسین طراحی مبلمان شهری چند منظوره محصولات
