تاریخچه
اولین بار ادموند هالی به سال ۱۶۸۸ اسنادی را در زمینه پدیدههای جوی و نقشههای مربوطه به بادهای متواتر در سطح اقیانوسها، برای بخشی از سطح زمین منتشر میکند و در سال ۱۸۴۰ هوری نقشه بادهای اقیانوسها را ترسیم و توان و جهت وزش آنها را مشخص میسازد و بدین ترتیب در رفع نیاز دریانوردی گامی برداشته میشود.
نخستین اندیشمندی که رویدادهای هواشناسی را مدون و طبقهبندی نمود و او را باید، بهحق، پدر دانش هواشناسی نامید، دانشمند ایرانی سده پنجم هجری، ابوحاتم اسماعیلاسفزاری خراسانی است که برای نخستین بار در جهان پدیدههای جوی و هواشناسی را به زبان فارسی در کتاب خود به نام آثار علوی (به معنای واژه Meteorology)، گردآوری نمودهاست.
سیر تحولی و رشد
در اواخر قرن نوزدهم مطالعات جوشناسی در سطح زمین به ویژه در زمینه اندازهگیری بارانها توسعه پیدا میکند و از سال ۱۹۱۶ مطالعه پدیدههای جوی در زمینه پیشبینی هوا شکل مییابد و این بررسیها بر مبنای ویژگیهای سیستماتیک صورت میگیرد. در سالهای بعد، توسعه هوانوردی پیشبینیهای دقیقتری را در وسعت گستردهای ایجاب میکند و آگاهی هوانوردان از حالتهای احتمالی آزمایشهای مربوط به هوا در ناحیه معین و برای یک لحظه از زمان الزامی مینماید و به منظور رفع همین نیاز هست که در پارهای از نقاط دنیا سازمانهای هواشناسی بهوجود میآید.
به تدریج به موازات توسعه شناساییهای علمی، برای بهرهگیری منطقی از منابع اقتصادی زمین به آگاهیهای بیشتری از پدیدههای جوی احساس نیز میشود. به گونهای که برای شناخت قدرت هیدرولیکی ناهمواریها و «نفت سفید» کوهستانها به عنوان منبع زایش آبها، تعیین حجم متوسط آب رودخانهها در رابطه با نوسان میزان بارندگی سالانه حوضهها مورد توجه قرار میگیرد. همچنین پیشرفت علم کشاورزی به منظور کاشت و برداشت محصولات کشاورزی، مهندسین زراعی را به کسب اطلاعاتی در زمینه آب و هواشناسی وامیدارد و همین نیاز به عنوان انگیزه دیگری در پیشرفت تحقیقات کلیماتولوژیمؤثر میافتد.
هواشناسی در ایران
هواشناسی به مفهوم امروزی علمی نوپا در کشور ایران است. اولین اطلاعات هواشناسی در ایران مربوط به ایستگاههایی در سفارتخانههای کشورهای اروپایی بودهاست. با توجه به نیازهای روزافزون امور هواپیمایی و کشاورزی و آبشناسی ساختارهای جدید ایستگاههای هواشناسی در اوایل دهه سی شمسی در ایران ایجاد شد که از جمله آنها ایستگاههای جمعآوری اطلاعات هواشناسی زیر نظر بنگاه توسعه کشاورزی آن دوران میباشد. بعدها سازمان هواشناسی بهعنوان قسمتی از وزارت جنگ به کار جمعآوری و ارائه خدمات هواشناسی میپرداخت و بعد از انقلاب سال ۱۳۵۷ زیر نظر وزارت راه و ترابری قرار گرفت. دکتر گنجی و محمود حسابی از پیشکسوتان هواشناسی ایران هستند. همچنین مهدی بازرگان نیز تألیفاتی در زمینه هواشناسی دارند. دانشمندان بزرگ ایرانی در کتابهای خود به موضوع هواشناسی پرداختهاند. ابوریحان بیرونی در کتاب آثار الباقیه، ابوعلی سینا در کتاب دانشنامه علائی بخش طبیعیات، اسفزاریخراسانی در کتاب آثار علوی، شهمردان بن ابالخیر رازی در نزهت نامه علائی.
موضوعات مرتبط: آب و هواشناسی




















